Wie had dat gedacht? In dit schrijven d.d. 28 maart 2017 stelt NOVAK :"Het NBA-register is ver­vuild.”, “Mis­schien wel 90% van de NBA-leden houdt zich helemaal niet bezig met de wettelijke controle”, “MKB-accountants dragen de lasten van een verplichte inschrijving bij een beroeps­organisatie die hun belangen negeert zonder dat zij daarvoor iets terug ontvangen”, “De NBA kijkt meestal met de bril van de grote kantoren naar de sector als geheel”, etc. etc. Het FD vat dit hier samen met de kop: “Accoun­tants MKB willen vereniging NBA opblazen.” Zelfs een vertrouwde NBA-paladijn als SRA stelt hier: "Gedwongen winkelnering: Meer dan 80% van de respondenten geeft aan dat grotere kantoren (Big 4, Next 5, Top 20) met de nieuwe eind­termen voor de praktijkopleiding worden bevoor­deeld. Deze maatregelen werken niet alleen marktregulering en concurrentie­verval­sing in de hand, ook zullen studenten zelf met gedwongen winkelnering geconfronteerd wor­den.” Het FD citeert Dinkgreve: "Gevolg: het risico dat studenten massaal uitwijken naar de grote kantoren. Uiteindelijk hebben mkb-kanto­ren straks een groot tekort aan goed­op­ge­leide en talentvolle mensen, waardoor zij ge­dwongen worden om hun wette­lijke controle­vergunning in te leveren bij toezichthouder AFM.'"

Strategie?

En zoals gebruikelijk geeft de CEA de tactisch juis­te antwoorden en verwijst naar de NBA-Verordening op de beroepsprofielen. Het echte probleem is dat de oriëntatie ‘Assurance’ vanuit de historie wel als volwaardige accoun­tants­opleiding wordt gezien en de oriëntaties ‘Ac­coun­tancy’ niet. Omdat (waarschijnlijk) al­leen de oriëntatie ‘Assurance’ de bevoegdheid geeft wettelijke controles uit te voeren, kan dat ge­voel heel goed blijven overheersen. Dan heeft de SRA gelijk en zijn de Big Four via deze mees­terzet er opnieuw in geslaagd de concurrentie op belang­rijke achterstand te zetten.

En wordt het tijd dat de SRA zich realiseert dat hun belang ligt bij een pluriforme beroepsor­ganisatie die voor de bij de SRA aangesloten NOOB(Niet Organisaties Openbaar Belang) kantoren haar eigen opleidingseisen kan bepa­len, al dan niet onder toezicht van de CEA. De kortste weg voor de SRA is hun eigen toelating op basis van art. 28 WTA. Maar die weg zal het Ministerie van Financiën wel afstoppen zoals eerder bleek. Het is niet de eerste keer dat deze 10 OOB-kantoren onder het mom van betere re­gel­ge­ving, er in slagen belangrijke concur­ren­tie­voordelen te bereiken.

Memorie van Grieven civiel appel

De insteek dat via de eenheidsworst NBA deze 10 OOB-kantoren belangrijke concurrentievoor­delen weten te bereiken vormt een belangrijke grief uit de Memorie van Grieven (MvG) in het civiele appel onrechtmatige overheidsdaad van OvRAN. De Rechtbank deed die klacht af met de stelling dat niet de Staat daarvoor aanspra­kelijk was maar de NBA. Dat de Staat mededader was toont de MvG afdoen­de aan.

Waarom wel de NOVAK en SRA zich verzetten tegen concurrentie­verval­sing maar de besturen van de ledengroepen AIB en LIO zich koest houden, is opmerkelijk. Met name het AIB bestuur weet toch de consequenties voor hun leden van de assurance-definitie: "opdracht an­ders dan een wettelijke controle in de zin van de Wta, waarbij de eindverantwoordelijk profes­sional een conclusie formuleert die is bedoeld om het vertrouwen van de beoogde gebruikers, niet zijnde de verantwoordelijke partij, in de uit­komst van de evaluatie of de toetsing van het object van onderzoek ten opzichte van de crite­ria, te versterken. De uitkomst van de evaluatie of de toetsing van het object van onderzoek is de informatie die het gevolg is van de toepassing van de omschreven criteria;"

En verstandige mensen zoals accountants formuleren nu eenmaal regelmatig conclusies op basis van criteria. Vaak is de bedoeling van dergelijke conclusies om bij derden vertrouwen te wekken. De toevoeging dat het alleen gaat over feitelijk bevindingen, helpt ook al niet want is ook een conclusie die gebaseerd moet zijn op criteria. Dan is sprake van 'assurance' en is de hele rimram van NVAK, ViO en NVKS op dat lid en zijn organisatie van toepassing. Grote kantoren stellen zich daarvan vrij via afzonderlijke entiteiten waar formeel geen accountants in dienst zijn.

Mooier kan het toch niet geregeld worden voor de grote kantoren!

Overige Grieven

De Rechtbank baseerde haar uitspraak deels op die van de strafkamer HR waarover deze klacht in Straatsburg is ingediend. Die uitspraak ver­schaft een vrijbrief aan overheden om naar be­lie­ven beroepsorganisaties in het leven te roe­pen buiten het bereik van art. 11 EVRM over het verbod op verenigingsdwang. En die vrijbrief was nou net wat EVRM wilde voorkomen.

Van de in totaal 12 grieven zijn de grieven 10 en 11 aan het thema concurrentievervalsing ge­wijd. Grief 1 somt in punt 7 nog eens op hoe re­gel­ge­ving grote kantoren bevoordeelt. Ver­schil­lende an­de­re grieven verwijten de Recht­bank geen aan­dacht te hebben geschonken aan be­lang­rijke jurisprudentie en verdragen. Bijv. art. 20.2 van de Universele Verklaring over de Rechten van de Mens: "No one may be compelled to belong to an association." Of de jurisprudentie inzake indirecte verenigingsdwang in grief 6 Young Webster vs UK punt 57) en vrijheid van meningsuiting in grief 7 waar Vörður Ólafsson principieel weigerde lid van een vereniging te zijn waar hij verder geen bezwaren tegen had.

Zowel de Rechtbank als de strafkamer HR menen dat de NBA een algemeen belang dient en kunnen moeilijk bevatten dat de meeste NBA leden (AIB/LIO/pensionados) helemaal geen accountants zijn maar gewone mensen die alleen NBA-lid blijven om de titel niet kwijt te raken. Vandaar dat veel aandacht is geschonken aan de vraag of en welk algemeen belang de NBA nu echt dient met deze extreme vorm van indirecte verenigingsdwang.

Grief 8 inzake eigendomsrecht toont aan dat de Rechtbank de stukken niet gelezen of niet begrepen heeft en ook elders domweg citeert uit stukken van de landsadvocaat.

Maar oordeelt u zelf hoe het kan bestaan dat een overgrote meerderheid van professionals ge­dwon­gen wordt NBA-lid te blij­ven die wordt geregeerd door zijn grootste con­cur­renten, grote kantoren, die alle leden - me­ren­deels geen accountants - tal­loze regels op­leg­gen waar ze zichzelf niet aan hoeven te houden?

Verzet tegen het 'toetsingscircus'

Het is bekend dat OvRAN voorstander is van collegiale toetsing over de inhoudelijke kwaliteit van het geleverde product. Het verheugt ons dan ook dat deze analyse van de CBB jurisprudentie dit gelijk aantoont. Uit de stukken blijkt dat het vaak gaat over formaliteiten en interpretaties. Het blijkt niet verstandig te zijn om naar CBB te gaan zonder een juridisch geschoolde proces­vertegenwoordi­ger. Die kunnen beter gehakt maken van al die toet­singsverslagen die voldoen aan de assu­rance-definitie. De meeste toetsers en hun evt. organisaties voldoen helemaal niet aan alle eisen van NVAK, ViO en NVKS. Laat staan dat er duidelijke alom aanvaarde criteria bestaan om hun conclusies gemotiveerd te verantwoorden.

Treurig is het te zien hoe collega's tijdelijk het NBA-lidmaatschap opzeggen om aan toetsingen te ontkomen en tijdelijk het lidmaatchap wordt ontnomen. De opzet zou moeten zijn, als er al inhoudelijke fouten zijn, hen te overtuigen het anders en beter te doen. Kortom, het hele circus afschaffen en overgaan naar collegiale toetsing.

Wij verwachten deskundige sprekers die zich succesvol verzet hebben, bereid te vinden op het komende symposium aan collega's uit te leggen hoe dit aan te pakken.